深入学习贯彻党的十九大精神
_zoom.svg)
Singapur[1], ofizialki Singapurko Errepublika izenez ezaguna, hego-ekialdeko Asiako uharte eta hiri-estatua, Asiako txikiena eta Malasiar penintsularen hegoaldeko muturrean kokatua. Izen bereko itsasartearen beste aldean, Indonesia dago.
Muga hauek ditu: iparraldean, Johoreko itsasarteak berezirik, Malaysia; ekialdean eta hegoaldean, Singapurko itsasartea; hego-mendebaldean, Malakako itsasarteak berezirik, Indonesiako Sumatra uhartea. Kokapen geografiko estrategikoa du, eta horrek eragin nabarmena izan du eskualdearen historian. Herrialdeak uharte nagusi bat, 63 uharte eta uhartetxo txiki eta periferiko bat ditu. Itsasoari irabazitako lurren proiektuek % 25 inguru handitu dute azalera konbinatua herrialdearen independentziaz geroztik[2].
Singapur gizarte multikulturala da, eta munduko hirugarren postuan dagoen biztanle-dentsitatea du[3].? Hala ere, berdegune eta aisialdirako gune zabalak mantentzea lortu du bere hirigintza-plangintza zainduari esker[4].? Herrialdeko hizkuntza-aniztasuna hizkuntza ofizialetan islatzen da: ingelesa, malaysiera, Mandarinera eta Tamilera eta ingelesa lingua franca gisa. Kultura-aniztasuna sakon errotuta dago Singapurko konstituzioan, eta zeregin garrantzitsua du hezkuntza, etxebizitza eta politikaren politika nazionalen eraketan[3].
Singapurko historia aberatsa eta zaharra da; zortziehun urte baino gehiago ditu. Temasek (hiria itsasoan) izenez ezaguna zen itsas gune nagusi gisa, zenbait inperio talasokratikotako protagonista izan zen. Bere aro modernoa 1819an hasi zen, Stamford Rafflesek postu komertzial gisa ezarri zuenean Britainiar Inperioarentzat[5].? Itsasarteko kolonien parte izan ondoren, Singapurrek 1959an lortu zuen autogobernua eta Malaysiako Federazioko parte izan zen 1963an. Hala ere, desberdintasun ideologikoek zirela eta, Singapur federaziotik kanporatu zuten 1965ean, eta herrialde subirano independente gisa sortu zen[5].
Zailtasunak zailtasun (baliabide naturalen eta barne-lurraldearen gabezia, esaterako) Singapur Asiako lau tigreetako bat bihurtu da. Bere garapen bizkorra nazioarteko merkataritzan eta globalizazio ekonomikoan oinarritzen da, merkataritza askeari, esportaziora bideratutako industrializazioari eta atzerriko inbertsio zuzenen, erreserben eta aktiboen metaketari garrantzi handia emanez[6]. Ondorioz, Singapurrek munduko per capita BPGarik altuena du, eta paradisu fiskal kontsideratzen da, kalifikazio-agentzia nagusiek emandako AAA kreditu-kalifikazio subiranoarekin.
Singapur, aeronautika, finantza eta itsas garraioko zentro nagusietako bat da, erbesteratuentzat eta langile atzerritarrentzat bizitzeko hiririk garestienetakotzat sailkatzen da sistematikoki[7]. Hala ere, funtsezko gizarte-adierazleetan ere leku nabarmena du, hala nola hezkuntza, osasuna, bizi-kalitatea, giza segurtasuna, azpiegiturak eta etxebizitza. Etxebizitzaren jabetza-tasa % 88 da, Singapurko herritarrek bizi-itxaropen luzeenetako bat dute, Interneteko konexio-abiadurarik azkarrenak, haurren heriotza-tasarik baxuenak eta munduko ustelkeria mailarik baxuenak[8].
People's Action Party (PAP) (Ekintza Popularreko Alderdiak) gobernatuta 1959an erabateko barne-autonomia lortu zuenetik, Singapurrek errepublika parlamentario bateratu gisa funtzionatzen du, ganbera bakarreko gobernu parlamentariodun Westminster sistema batekin. Nahiz eta herrialdea alderdi aniztasuneko demokrazia izan, hauteskunde askeekin, PAPek kontrol eta nagusitasun handia du politikaren eta gizartearen gainean. Singapur nazioarteko hainbat erakundetako kide ere bada, hala nola ASEAN, Nazio Batuak, Munduko Merkataritza Erakundea, Ekialdeko Asiako Gailurra, Lerrokatu Gabeko Herrialdeen Mugimendua eta Nazioen Mankomunitatea. Asia-Pazifikoko Kooperazio Ekonomikorako Idazkaritzaren eta Ozeano Bareko Kooperazio Ekonomikorako Kontseiluaren Idazkaritzaren egoitza izanik, nazioarteko hitzaldi eta ekitaldi ugari hartzen ditu, eta horrek are gehiago sendotzen du eskualde- eta mundu-mailako aktore gisa duen zeregina[8].
Historia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Singapur uhartea, lehen Temasek edo Tumasik izenaz ezagutzen zena, arrantzaleen eta itsaslapurren bizileku izan zen urteetan, eta, uhartearen kokapenagatik, garrantzi handiko gunea izan zen Sumatrako Srivijaya Inperioarentzat. XIV. mendean, Javako Majapahit Inperioak Sumatrakoaren tokia hartu zuen, eta, gero, hari Siamgo Ayutthayako Erresuma jarraitu zitzaion. XV. mendearen hasieran, Malakako Inperioaren agintaritzapean geratu zen Tumasik. XVI. mendearen lehen urteetan, portugaldarrak heldu ziren, eta, XVII. mendean, herbeheretarrak. 1819an, Ekialdeko Indietako Britainiar Konpainiak, Johoreko sultanarekin hitzartuta, Singapurko hiria eta portua sortu zituen, britainiarrek Asiako hego-ekialdean zituzten kolonien erdigunea izan zirenak.
1869an, Suezko kanala ireki zenean eta lurrun-itsasontzietarako bideak finkatu zirenean, Singapurrek oso hazkunde bizkorra izan zuen, Europaren eta Asiako ekialde eta hego-ekialdearen eta baita Australiaren arteko joan-etorrien geltoki ere izan baitzen. 1867an, Straits Settlements (Itsasarteetako koloniak) britainiar kolonien (Singapur, Penang, Malaka eta Labuanek osatua) administrazio gune bilakatu zen. Bigarren Mundu Gerran, japoniarren mendean egon zen. 1946an, Straits Settlements desegin zirenean, Singapur besteetatik bereizitako kolonia izan zen. 1959an, bere gain hartu zuen barne-arazoetarako ardura, eta, 1961ean, Lee Kuan Yew legegizona lehen ministro izendatu zuten.
1963an, Malaysiako Federazioa sortu zen, eta Singapurrek, federazio haren barruan, autonomia ekonomikoa eta politikoa gorde zituen. Txinatarren eta malaysiarren arteko aurkakotasuna zela eta, 1965eko abuztuaren 9an burujabetasuna lortu zuen. Harrezkero, PAP alderdiak, Lee Kuan Yew lehen ministroaren bitartez, despotismoz gobernatu du, gizarte-jokabideak estutik begiratuz. Singapur Sortalde Urruneko bi herrialde industrializatuetako bat izatera iritsi zen, eta garrantzi handiko finantza gune bilakatu zen. 1971n, britainiar gudarostearen egoitza itxi zenean, Britainia Handiarekin, Australiarekin, Zeelanda Berriarekin eta Malaysiarekin batera, babes-hitzarmen bat izenpetu zuen Singapurrek. Halaber, kanpo-harremanetan, Estatu Batuekiko eta Japoniarekiko harremanak estutu eta komunismoaren aurkako jarrera hartu zuen, baina, geroztik, inguruko herrialdeetara hurbildu da Asiako hego-ekialdean sortzen ari zen egoera berrira egokituz. 1990ean, Lee Kuan Yewek haren hurbileko Goh Chok Tonki utzi zion lehen ministro kargua. 1991ko hauteskundeetan, PAP alderdiaren nagusitasuna sendotu zuten. 1994 eta 1995 urteen bitartean, Singapurko gobernuak tirabirak izan zituen Estatu Batuekin, Filipinekin eta Herbehereekin. Izan ere, nederlandar ingeniari bat urkatu zuten heroina saltzeagatik, estatubatuar gazte bat atxilotu eta kanabera-zartadak hartzera kondenatu, eta filipinar zerbitzari bat hil zuten hilketa-salaketapean. Bestalde, funtzionario bat, bi ekonomista eta bi kazetari atxilotu zituzten estatuko sekretuak arautzen dituen legea hausteagatik: ekonomia-hazkundearen aurreikuspenak argitaratu zituzten, ofizialki argitaratu baino lehen. Bestalde, El Ni?o fenomeno klimatikoak eragindako lehorteek eta haize-aldaketek galera nabarmenak eragin zizkieten Singapurko nekazaritza eta turismoari. Haizeen ondorioz, ke-lainoak Singapurrera iritsi ziren, eta horrek osasun-arazo larriak sortu zizkien biztanleei.
1998an, Singapurko dolarraren balioak beherantz segitu zuen, Asiako finantza krisia zela-eta. 1999an, Sellapan Ramanathan Nathan izendatu zuten estatuburu. 2000ko hamarraldiko lehen urteetan, Singapurrek krisi handia izan zuen; batetik, eraso terrorista latzak gertatu ziren uhartean, dozenaka hildako eta ehunka zauritu eragin zituztenak; bestetik, 2003an, arnasteko sindromea edo SARS deritzan gaixotasun larriak 200dik gora kasu izan ziren Singapurren, eta kezka handia sortu zuen. 2004an, Lee Hsien Loong, Lee Kuan Yew-en seme zaharrena, lehen ministro izendatu zuten.
Gobernua eta politika
[aldatu | aldatu iturburu kodea].jpg)
Singapurrek errepublika parlamentario gisa funtzionatzen du, Westminster-sistema ereduan, eta bere Konstituzioa herrialdeko lege gorena da. Gobernu-egitura hiru adarretan banatzen da: betearazlea, legegilea eta judiziala, bakoitza funtzio eta erantzukizun ezberdinekin.
Botere betearazlea osatzen dute: kabineteak (lehen ministroak zuzenduta) eta fiskaltzak (fiskal nagusiak zuzenduta). Kabineteak gobernuaren politiken eta estatuaren eguneroko administrazioaren ardura du. Lehen ministroa (lehendakariak izendatua) botere exekutiboaren buru eraginkorra da. Kabinete ministroak eta fiskal nagusia ere lehendakariak izendatzen ditu, zeinak lehen ministroaren aholku eta baimenarekin jarduten duen.
Botere legegilea Singapurko ganbera bakarreko Parlamentuak eta lehendakariak osatzen dute. Legebiltzarrari (hautetsi, ez-hautetsi eta izendatutako kideez osatua) dagokio Estatuko legeak onartzea. Lehendakariak gobernua gainbegiratzeko nola halako ahalmen mugatuak ditu, beto-eskumenarekin parlamentuaren gainbeherapean.
Botere judizialak, Auzitegi Goreneko lehendakari buru delarik, justizia modu independentean kudeatzen du. Epaileak eta komisario judizialak lehendakariak izendatzen ditu lehen ministroaren aholkuarekin. Auzitegi Gorenak eta estatuko auzitegiek auzi zibil eta penalak entzuten dituzte, eta legeak interpretatzen dituzte haien konstituzionaltasuna zehazteko. Konstituzioaren aurkako legeak edo xedapenak baliogabe ditzake Auzitegi Gorenak.
Singapurko lehendakaria zuzenean hautatzen da herri bozketaz, sei urteko agintaldi berriztagarri baterako. Postu honetarako betekizunak zorrotzak dira: adina, esperientzia profesionala, bizilekua eta izaera. Konstituzioak ezartzen ere du lehendakaritzarako hauteskundeak arraza-komunitate baterako gordeko direla, talde etniko horretako inor ez bada lehendakaritzarako hautatua izan azken bost agintaldietan. Horrek, 2017an, Halimah Yacob eraman zuen lehendakaritzara aurkaririk gabeko hauteskundeetan, Singapurko lehen emakume lehendakaria, malaysiar komunitatekoa.
Gutxienez bost urtean behin hautatzen dira diputatuak, eta egungo Parlamentua 103 kidek osatzen dute. Horien artean daude: hauteskunde barrutietatik zuzenean aukeratutako diputatuak, lehendakariak izendatutako diputatuak eta hauteskunde barrutietakoak ez diren oposizioko alderdietako diputatuak. Ordezkariek bilera politikoak egiten dituzte astero, ?ordezkaritza saio? izenez ezagutzen direnak, hautesleei arazo pertsonalak konpontzen laguntzeko.
Singapurko politikan, People's Action Party (PAP) nagusitu da 1959an autogobernua eman zenetik. Askatasun zibiletan murrizketak izan arren, PAPren agintepean, Singapurrek hazkunde ekonomiko eta egonkortasun politiko etengabea izan du. Langileen Alderdia da oposizioko alderdirik ordezkatuena.
Singapurko sistema judiziala ohiturazko zuzenbide ingelesean oinarritzen da, eta zuzenbide penala Indiako Zigor Kodean. Gorputz-zigorra (makilarekin) zein heriotza-zigorra legezkoak dira. Singapurko Konstituzioak adierazpen eta elkartze askatasunerako eskubidea bermatzen badu ere, eskubide horiek araututa daude, eta gobernuak murriztu egin ditu eskubide haiek eta beste eskubide zibil eta politiko batzuek. Hala eta guztiz ere, sistematikoki, Singapur munduko ustelkeria gutxien duten herrialdeen artean zerrendatzen da.
Gobernu bakarraren ikuspegi honek, ?Singapurko eredu? izenez ezaguna, gobernu indartsua (ia autoritarioa) konbinatzen du meritokrazia eta gobernantza onaren enfasiarekin. Askotan eredu horri aitortzen zaio egonkortasun politikoa, Singapurko hazkunde ekonomikoa eta gizarte-ordena harmoniatsua. 2021ean, Munduko Justizia Proiektuaren zuzenbide-estatuaren indizearen arabera, Singapur munduko 193 herrialdeetatik 17. postuan zegoen zuzenbide-estatuaren atxikimenduari dagokionez.
Defentsa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Singapurko indar armatuak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Singapurko gudarosteak 50.000 soldadu, 162 tanke, 372 tanketa, infanteriako 1122 ibilgailu, garraio blindatuko 1250 ibilgailu, 18 suziri-jaurtigailu, 62 mortero eta 400 obus ditu; Armadak, berriz, 20.500 pertsona eta 37 gerraontzi ditu; Singapurko aireko indarrari dagokionez, 13.500 pertsonak eta 422 hegazkinek osatzen dute.
_and_the_corvette_RSS_Vigilance_(90)_are_underway_during_Cooperation_Afloat_Readiness_and_Training_(CARAT)_Singapore_2010.jpg)
Singapurren independentziaren ondoren, ofizial britainiarrek gidatutako bi infanteria errejimentu baino ez zituen. Herrialde berriari segurtasun eraginkorra emateko txikiegia zela iritzita, indar militarrak garatzea lehentasun bihurtu zen[9]. Gainera, 1971ko urrian, Britainia Handiak bere armada erretiratu zuen Singapurretik; britainiar, australiar eta zeelandaberritar indar txiki bat baino ez zuen utzi presentzia militar sinboliko gisa[10].? Singapurko gobernuak Israelgo Defentsa Indarren (IDF) agintariei ardura eman zien Singapurko Indar Armatuak (SAF) hutsetik sortzeko, eta irakasle israeldarrak kontratatu zituzten soldadu singapurtarrak prestatzeko. Ikastaro militarrak IDFren formatuari jarraiki eman ziren, eta Singapurrek Israelgo ereduan oinarritutako errekrutamendu sistema eta erreserba zerbitzua hobetsi zuen. Singapurrek segurtasun lotura sendoak ditu Israelekin eta Israelgo armen eta armamentu sistemen eroslerik handienetakoa da[11], adibiderik esanguratsuena duela gutxiko HILTZAILE arma antitankea izanik[12].
Kanpo harremanak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Singapurrek harreman diplomatikoak ditu 175 herrialderekin, nahiz eta herrialde horietako askotan ez duen goi batzorderik edo enbaxadarik. Nazio Batuen, Nazioen Mankomunitatearen, Asiako Hego-ekialdeko Nazioen Elkartearen eta Lerrokatu gabeko Mugimenduaren kidea da. Arrazoi geografikoengatik, Malaysia eta Indonesiarekin ditu harremanik garrantzitsuenak, nahiz eta herrialde horietako barne politikak aldebiko harremanetan eragin dezakeen. Singapurrek harreman estuak ditu Europako herrialde askorekin, hala nola Frantzia, Alemania eta Erresuma Batuarekin, eta haiekin harremanak ditu Five Power Defense Arrangements (FDPA) bidez, baita Malaysia, Australia eta Zelanda Berriarekin ere. Halaber, Estatu Batuekin ere harreman onak mantentzen ditu, gobernuak botere egonkortzaile gisa hautematen eta eskualdean kontrapisua jokatzen duen herrialdearekin.
Singapurrek erregionalismoaren kontzeptua babesten du Asiako hego-ekialdean, eta paper aktiboa du Asiako Hego-ekialdeko Nazioen Elkartean, kide sortzaileetako bat baita. Era berean, Asia-Pazifikoko Lankidetza Ekonomikoaren Foroko kidea da, idazkaritza Singapurren duen erakundea. Harreman estuak ditu Bruneirekin, eta instalazio militarrak mantentzen ditu herrialde horretan.
Giza eskubideak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Heriotza-zigorra legezkoa eta aplikatzen den zigorra da Singapurren. Herrialdea heriotza-zigorra mantentzen duten bost herrialde garatuetako bat da, Japonia, Txina, Estatu Batuak eta Taiwanekin batera. Droga trafikoaren aurka aplikatzea polemika iturri izan da gobernuz kanpoko hainbat erakunderekin, batzuek biktimarik gabeko delitutzat jotzen baitute. Gobernuak, berriz, erantzun du ez duela zalantzarik politika egokia dela eta disuasio-efektu larriaren froga argiak daudela, eta legea ?bizitzak salbatzearen? testuinguruan hartu behar dela kontuan. Amnesty Internationalek adierazi du Singapurko heriotza-zigorraren sistemaren legezko xedapen batzuek erruduntasuna frogatu arte ?errugabetzat jotzeko eskubidearen? kontra egiten dutela. Gobernuak, ordea, Amnistiaren aldarrikapenak gezurtatu ditu, eta adierazi du: ?heriotza zigorraren abolizioari buruzko gure jarrera ez da nazioartean eztabaidaezina?, eta txostenak ?egiazko akats larriak eta adierazpen okerrak? dituela[13].
1938tik 2022ra, gizonezkoen arteko sexu harremanak, teknikoki, legez kanpokoak ziren Kode Penalaren 377A artikuluaren arabera, lehen aldiz Britainia Handiko aginte kolonialetan sartu zena. Azken hamarkadetan, legea ez da ezarri, eta indargabetzeko presioa areagotu egin da homosexualitatea zientifikoki ulertu ahala. Bien bitartean, emakumeen arteko sexu harremanak beti izan dira legezkoak. 2022an, Lee Hsien Loong lehen ministroak iragarri zuen Singapurrek 377A artikulua behin betiko ezabatuko zuela, berez despenalizatuz. Dena den, gaineratu zuen indargabetzeak ez zuela eragingo ?familia eta gizarte-arau tradizionalen? aitortzan, ezkontzaren definizioa barne; hala sexu bereko pertsonen arteko ezkontza legeztatzea bigarren mailan uzten zen oraingoz behintzat, nahiz eta ofizialki ezkontza zibilak egiteko aukera ez zegoen baztertuta, eta gaineratu zuen Singapurko gizarteko elementu kontserbadoreen (eta askotan erlijiosoen) eta progresistaren arteko konpromisoa izan zela haustura ekiditeko[14].
Proxenetek inguruko herrialdeetako emakumeekin (esaterako, Txina, Malaysia eta Vietnamekoak) trafikatzen dute maiz haien burdeletan, baita alokairuan dauden apartamentu eta aterpetxeetan ere, bezeroen zati bat lortzen dutenean irabazi-marjina handiagoak lortzeko. Horren harira, 2019an, gobernuak Emakumeen Gutunean zuzenketak sartu zituen trafikatzaileentzako zigor gogorragoak legeztatzeko, zazpi urte arteko espetxe zigorrak eta 100.000 singapurtar dolarreko isuna barne hartzen dutenak[15].
Abortua legezkoa da Singapurren 1969z geroztik, eta harrezkero eska daiteke[16].
Azpimarratzekoa da Singapurrek munduko legerik zorrotzenetako batzuk dituela, beste eskualde batzuetan hutsaltzat jotako ekintzak ere zigortzeraino, hala nola txiklea mastekatzea[17].
Geografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Singapur estatua izen bereko uharteak eta haren inguruko beste 50 uharte askoz txikiagoek osatzen dute. Estatuak dituen 618 km2-etatik, 544 km2 Singapur uharteari dagozkio. Ia uharte osoa itsas mailako 15 m-tik beherako zelaia da. Erdialdean, ordea, granitozko muino artean, 177 m-ko Bukit Timah mendia (177 m) dago. Uhartearen ekialdea ordoki hareatsua da, baina higadurak muinoak eta ibarrak eratu ditu. Erdialdeko muinoetatik hegoaldera eta sortaldera, zenbait tokitan, lurralde zimurtua da, eta, kostaldean zehar, labar txikiak eta sakontasun txikiko ibarrak daude. Erreka asko daude: luzeenak, Seletar ibaiak, 15 km ditu.
Klima eta landaredia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Singapurrek klima ekuatoriala du, beroa eta euritsua. Urtean zehar, batez beste, 25 °C eta 2.500 mm inguru euri izaten dira. Behiala uhartea estaltzen zuen landareditik ia ez da ezer geratzen. Basoak lurraldearen % 5 estaltzen du, eta babestuta dago. Erreka batzuetan, iparraldekoetan batez ere, eratzen diren estuarioetan, ur gazietara egokitutako landareak hazten dira. Gainerakoan, sastraka edo belarra hazten da.
 Datu klimatikoak (Singapur) 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 30.1 | 31.1 | 31.6 | 31.7 | 31.6 | 31.3 | 30.9 | 30.9 | 30.9 | 31.1 | 30.6 | 29.9 | 31.0 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | 23.3 | 23.6 | 23.9 | 24.4 | 24.8 | 24.7 | 24.5 | 24.4 | 24.2 | 24.0 | 23.7 | 23.4 | 24.1 |
| Euria (mm) | 242.5 | 162.0 | 184.8 | 178.8 | 171.8 | 161.2 | 158.3 | 176.2 | 169.7 | 193.9 | 255.7 | 288.2 | 2343.1 |
| Euri egunak (≥ 1 mm) | 15 | 11 | 14 | 15 | 14 | 13 | 13 | 14 | 14 | 16 | 19 | 19 | 177 |
| Eguzki orduak | 173.6 | 183.6 | 192.2 | 174.0 | 179.8 | 177.0 | 189.1 | 179.8 | 156.0 | 155.0 | 129.0 | 133.3 | 2022.4 |
| Hezetasuna (%) | 84.7 | 82.9 | 83.8 | 84.8 | 84.4 | 83.0 | 82.8 | 83.0 | 83.5 | 84.1 | 86.4 | 86.9 | 84.2 |
| Iturria (1): National Environment Agency (Tenperatura 1929-1941 eta 1948-2009, Prezipitazioa 1869-2009, Hezetasuna 1929-1941 eta 1948-2010, egun euritsu 1891-2009) [18] | |||||||||||||
| Iturria (2): Hong Kong Observatory (eguzkia bakarrik, 1982—2008) [19] | |||||||||||||
Gizartea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Singapurko biztanleen hiru laurdenak Txinako Fujian eta Guangdong probintzietatik joandako txinatarren ondorengoak dira. Estatuko batez besteko dentsitatea munduko handienetakoa da: 6.389 bizt/km2. Singapur sortu zenetik, txinatarrentzat immigrazio-gune izan da. Hala eta guztiz ere, azken urteetan, gobernuak immigrazioa eteteko neurriak hartu ditu, eta langile atzerritarrek ez dute lortzen denboraldi baterako baimena besterik. Bestalde, Singapurko biztanleriaren ugalketa bizkorra zela eta, gobernuak jaiotza-kopurua jaisteko neurriak hartu zituen 1960-1980 bitartean, eta jaiotzak erdiraino jaistea lortu zuen. Etniak: txinatarrak, % 77,7; malaysiarrak, % 14,1; indiarrak eta srilankarrak, % 7,1; besteak, % 1,1. Erlijioak: budismoa, % 28,3; kristautasuna, % 18,7; islama, % 16; taoismoa, % 13,4; hinduismoa, % 4,9; bat ere ez, % 17,6; besteak, % 1,1.
Ekonomia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1950. urtearen amaiera arte, Singapurko ekonomia merkataritzan eta britainiar itsasontzi- eta hegazkin-baseekin lotura zuten jardueretan oinarritzen zen. Baina Malaysiatik banandu ondoren eta 1971n britainiarrek Singapur utzi ondoren, goitik behera aldatu zen ekonomiaren antolamendu hori. Gobernuak industrializazio-politika jarri zuen abian; 1960an, BPGaren % 7 hartzen zuen industriak, eta, 1995ean, % 36ra igo zen. Industrializazioaren lehenengo aldian, eskulangintzako industria sortu zen, baina ekonomia-jarduerak esportazio-gaietara aldatu dira urteek aurrera egin ahala. Azken urteetan, teknologia aurreratuak (hegazkinen konponketa, informatika, elektronika) dira nagusi. Singapurko portua munduko nagusietako bat da (93 km2), eta bost terminal espezializatu ditu. Petrolioa, kautxua, espeziak, arroza, ehunak eta zura dira portuko merkataritza-gai nagusiak. Bestalde, Singapur merkataritza- eta finantza-gune handia bihurtu da nazioartean. Horrez gainera, turismo-gune garrantzitsua da (2007an, 10,2 milioi turista izan ziren Singapurren). Singapurrek merkataritza-harremanak ditu Estatu Batuekin, Japoniarekin, Malaysiarekin, hego-ekialdeko Asiako herrialdeekin eta Europarekin. 1997ko udan Asian izan zen finantza-krisiak oso larri utzi zuen Singapurko ekonomia, eta izugarri hazi zen langabezia.
Irudi-galeria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]-
Singapurren mapa. -
Singapurko legebiltzarra eta etxe orratzak. -
Saint Andrew katedrala. -
Portuko edukiontzi-terminala.
.png)
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
- ↑ Euskaltzaindia. 38. araua: Munduko estatu izenak, hiriburuak eta herritarren izenak. .
- ↑ ?Singapur, la isla creciente? El Mundo 14/05/2007 (kontsulta data: 2025-08-14).
- ↑ a b (Gaztelaniaz) Sánchez, Elena. (2025-08-14). Singapur, un vínculo entre culturas. Cadena SER (kontsulta data: 2025-08-14).
- ↑ (Gaztelaniaz) Felipe, Isabel. (2025-08-14). ?La ciudad que se convirtió en un jardín? El País ISSN 1134-6582. (kontsulta data: 2025-08-14).
- ↑ a b ?Singapur: el caso de un Estado desarrollista? México y la Cuenca del Pacífico (Universidad de Guadalajara) 17: 6–17. 2025-08-14 doi:. ISSN 1665-0174. (kontsulta data: 2025-08-14).
- ↑ (Gaztelaniaz) Litrán, Juan. (2025-08-14). ?El caso de los tigres asiáticos? Ex Post (Universidad Pontificia Comillas) (kontsulta data: 2025-08-14).
- ↑ (Gaztelaniaz) Sánchez, álvaro. (2025-08-14). ?Estas son las ciudades más caras del mundo para vivir: Hong Kong, Singapur y Zúrich lideran la lista? El País (kontsulta data: 2025-08-14).
- ↑ a b Singapur: República de Singapur. Espa?a: Dirección General de Comunicación, Diplomacia Pública y Redes 2023 (kontsulta data: 2025-08-14).
- ↑ ?WHAT? web.archive.org 2025-08-14 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2025-08-14) (kontsulta data: 2025-08-14).
- ↑ ?British withdrawal from Singapore | Infopedia? web.archive.org 2025-08-14 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2025-08-14) (kontsulta data: 2025-08-14).
- ↑ ?Singapore Virtual Jewish History Tour? www.jewishvirtuallibrary.org (kontsulta data: 2025-08-14).
- ↑ "The Israeli Arsenal Deployed Against Gaza During Operation Cast Lead" (PDF). Institute of Palestine Studies. p. 186. jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2025-08-14) (kontsulta data: 2025-08-14).
- ↑ ?Ministry of Home Affairs - The Singapore Government's Response To Amnesty International's Report "Singapore - The Death Penalty: A Hidden Toll Of Executions"? web.archive.org 2025-08-14 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2025-08-14) (kontsulta data: 2025-08-14).
- ↑ (Ingelesez) ?377A: Singapore to end ban on gay sex? BBC News 2025-08-14 (kontsulta data: 2025-08-14).
- ↑ (Ingelesez) ?Sex trafficking in Singapore: How changes to the law may protect women duped into prostitution? CNA (kontsulta data: 2025-08-14).
- ↑ "Abortion". Association of Women for Action and Research. .
- ↑ Cosas prohibidas en Singapur. .
- ↑ National Environment Agency. Weather Statistics. .
- ↑ Hong Kong Observatory. Climatological Normals of Singapore. .
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Singapur, ?etorkizuneko herrialdea? Naiz - 2025-08-14
- (Ingelesez) Singapurgo gobernuaren webgune ofiziala
- (Ingelesez) CIA - World Factbook Geografia, biztanleria, politika eta ekonomia datuak.
| Autoritate kontrola |
|
|---|
| Asiako herrialde eta lurraldeak (Nazio Batuen azpi-eskualdeka) | |||
|
Afganistan ? Errusia ? Kazakhstan ? Kirgizistan ? Uzbekistan ? Tadjikistan ? Turkmenistan |
Hego Korea ? Ipar Korea ? Japonia ? Mongolia ? Txina | ||
|
Arabiar Emirerri Batuak ? Armenia ? Azerbaijan ? Bahrain ? Egipto ? Georgia ? Iran ? Irak ? Israel ? Jordania ? Kuwait ? Libano ? Oman ? Qatar ? Saudi Arabia ? Siria ? Turkia ? Yemen |
Brunei ? Ekialdeko Timor ? Filipinak ? Indonesia ? Kanbodia ? Laos ? Malaysia ? Myanmar ? Singapur ? Thailandia ? Vietnam | ||
|
Bangladesh ? Bhutan ? India ? Maldivak ? Nepal ? Pakistan ? Sri Lanka |
Beste entitate |
||
